20.11: THƯƠNG NHỚ THẦY KHÊ

 

Nhân ngày 20/11/2025, Tưởng nhớ tới những người Thầy đã quá cố, trong lòng buồn lắm! Xin thắp nén tâm hương dâng lên các Thầy, cùng lời cầu nguyện anh linh các Thầy đời đời mát mẻ và linh thiêng.

 

Nhân dịp này, tôi xin chia sẻ bài viết về Thầy Trần Văn Khê viết trong đêm cuối cùng Thầy nằm ngủ ở trần gian (28-6-2015). Sáng hôm sau Thầy hóa thân thành tro bụi tại Đài hỏa táng; và thành phố HCM đã nhanh chóng lấy lại nhà 32 Huỳnh Đình Hai, nhanh đến nỗi di cốt của Thầy không quay về nhà được nữa! 

HỌC TRÒ GÓP TIỀN BẦU HẬU ĐỂ THẦY ĐƯỢC THỜ BÊN CẠNH PHẬT, ĐƯỢC CHÙA CÚNG GIỖ

Nhân ngày Hiến chương Các Nhà giáo:
THẦY MẤT MÀ KHÔNG CÓ CON NỐI DÕI, HỌC TRÒ GÓP TIỀN BẦU HẬU ĐỂ THẦY ĐƯỢC THỜ BÊN PHẬT, ĐƯỢC CHÙA CÚNG GIỖ
Phạm Thùy Vinh

Ở làng Phú Thị huyện Gia Lâm phủ Thuận An xứ Kinh Bắc (nay là xã Phú Thị huyện Gia Lâm – Hà Nội) có một tấm bia hậu tạo năm Cảnh Hưng 7 (1746) triều Lê.

Người được bầu hậu (ở đây là hậu Phật) trong bia này tên là Ngô Bảo quê tại làng Phú Thị. Ông được làng bầu hậu không phải do ông đã cúng cho làng một khoản kinh phí nào đó. Quyền lợi của là sau khi mất đi được cả làng thờ cúng mãi mãi ở đình hoặc ở chùa, hoặc ở văn chỉ…

Nguyễn Xuân Diện: TƯỞNG NHỚ HAI NGƯỜI THẦY ĐÃ ĐI XA

Lời dẫn: Nhân ngày Nhà giáo Việt Nam, tôi muốn chia sẻ với chư vị hai bài viết về hai người Thầy đã quá cố của tôi: Thầy Bùi Duy Tân - Giáo sư hướng dẫn luận án Tiến sĩ của tôi, mất ngày 31.10.2009, và Thế Mạc (Kiều Thể) - Thầy giáo dạy văn của tôi trong thời gian tôi ôn thi vào Tổng hợp Văn, mất ngày 31.12.2010.  Hai bài viết dưới đây, tôi đặt bút viết ngay khi vừa được tin các Thầy tạ thế.
 
Bùi Duy Tân và Thế Mạc là hai người thầy có ảnh hưởng lớn đến cuộc đời của tôi.  Nhân ngày này, con xin dâng hai Thầy nén tâm hương tưởng niệm cùng lời cầu chúc các Thầy mãi mãi thanh thản cõi vĩnh hằng! 

NGỘ - tản văn đặc sắc của Vân Đình Hùng

Ngộ

Hồi những năm đầu của thập kỷ 70, ga xe lửa của tuyến đường phía bắc phải sơ tán sang ga Đông Anh. Tôi được theo các con nhang đệ tử đi lễ hành hương ở đền Bảo Hà gần Lào Cai, phải tăng-bo bằng các phương tiện khác đến Đông Anh rồi chờ đến tối, tàu mới khởi hành.

Một vấn lễ của một thành viên Hội - quần - tiên được chuẩn bị khá kỹ. Từ bông hoa, lá trầu, quả cau đến các loại bánh, kẹo, rượu và các loại thực phẩm để dùng làm cỗ mặn. Đi lễ hành hương thường là những người thân, có quan hệ gia đình hoặc bạn bè cùng cánh; nhưng chủ yếu là những người có đồng, căn cao số nặng phải đầu hàng bốn phủ và được “các cô, các cậu” chấm lính bắt đồng. Những người này thường đi theo để giúp việc phụ lễ, bày biện lễ vật trên các ban thờ và hầu dâng.

CHUÔNG BÍCH UNG - MỘT BÁU VẬT CỦA VĂN MIẾU QUỐC TỬ GIÁM HÀ NỘI

CHUÔNG BÍCH UNG

Nhạc khí Thánh đường Quốc Tử giám 

Bài của Bùi Quang Tuấn

 

Chuông (鍾) vốn là nhạc khí, nhạc khí để sử dụng trong các nghi lễ tế tự. Năm nay (2025), nhân dịp kỷ niệm 20 năm thành lập Nhân Mỹ Học Đường và khai mạc triển lãm Hàn Mặc lần thứ XIII, một canh tế đức Đại Thành Chí Thánh Tiên Sư Khổng Tử cùng các vị tiên nho đã được long trọng cử hành tại Văn Miếu Quốc Tử Giám Hà Nội. May mắn được nhận một vai trò nhỏ trong lễ nghi, hầu cho chuông trở về với chức phận vốn có của nó. Nhân lúc đứng bên cạnh, khi tiếng chuông vang lên, đọc được văn khắc trên thân chuông, nay ghi chép lại đây để chia sẻ cùng các bạn.

 

VĂN MIẾU - QUỐC TỬ GIÁM HÀ NỘI: PHONG THỦY VÀ VĂN HÓA

VĂN MIẾU - QUỐC TỬ GIÁM

Đi qua nghìn năm đến với muôn sau

Nguyễn Xuân Diện

Văn Miếu – Quốc Tử Giám một ngôi đền văn học có từ ngàn năm nay, luôn là một nơi tụ khí thiêng của đất nước. Theo các bản đồ cổ, Văn Miếu - Quốc Tử Giám tọa lạc trên chính giữa một quả gò nằm về hướng Nam hoàng thành Thăng Long. Cả một vùng hồ nước bao quanh lấy khu gò hỗ trợ cho mạch văn thêm mạnh. 

Các nhà cổ sinh học đã thống kê được trong khuôn viên Văn Miếu – Quốc Tử giám có 27 loài thực vật thuộc 18 họ cây khác nhau (8/1990). Giữa những cây cổ thụ và hệ sinh thái ở đây, các kiến trúc bố trí đối xứng qua một trục thần đạo tạo nên nét đăng đối và gợi ra tinh thần đường bệ trang nghiêm của cả khu di tích.

NƯỚC CÓ THIÊN TAI, VUA CHÚA XƯA THƯỜNG LÀM GÌ?

NƯỚC CÓ THIÊN TAI,
VUA CHÚA XƯA THƯỜNG LÀM GÌ?

Trong lịch sử hàng ngàn năm dựng và giữ nước của dân tộc ta, ngoài việc chiến đấu với giặc ngoại xâm thì ông cha ta còn phải chiến đấu với thiên tai. Do là nước có vị trí địa lý gần biển lại có nhiều sông ngòi rừng núi nên việc trị thủy, chống lũ lụt hầu như năm nào cũng xảy ra. Mỗi khi xảy ra thiên tai thì vua chúa ngày xưa thường làm gì? 

 

Thời Lê Sơ, Ất Sửu, Thái Hòa năm thứ 3 (1445), Mùa đông, tháng 10, vì có tai dị, Lê Nhân Tông đã xuống chiếu rằng: “Trẫm là người đứng đầu mà chưa biết việc đời, cho nên liền mấy năm nay tai dị luôn luôn, sấm sét thường phát, mưa dầm quá độ, nước to tràn ngập, đê phòng vỡ lở, nhà cửa của dân đổ nát, sâu bọ sinh nhiều, cắn hại lúa má chốn đồng ruộng, đầm và hồ sụt lấp, dâu và rau ngập khô. Hoặc là vì chính sự có thiếu sót mà hại đến hòa khí của trời đất, ngục tụng không công bằng mà khí vận âm dương biến đổi chăng? Muốn tiêu sự trách phạt của trời cao, phải ban rộng ơn huệ cho kẻ dưới. Các điều bớt thuế giảm tội đều có thứ bậc khác nhau”. 

HẦU ĐỒNG - BẢO TÀNG SỐNG CỦA VĂN HÓA VIỆT

Lên đồng - Bảo tàng sống của văn hóa Việt
Nguyễn Xuân Diện

Từ bao đời nay, trong các làng thôn, ngõ phố, trong các đền đài nghi lễ lên đồng vẫn là một nghi lễ tín ngưỡng được nhiều người thành tâm thực hiện. Nhiều nơi, dù điện đài không trang hoàng lộng lẫy, dù không có được các cung văn đàn ngọt hát hay, đồ dâng cúng cũng rất sơ sài, nhưng với sự thành tâm, một cuộc lên đồng vẫn được thực hiện, và những người dân lam lũ vẫn trong một thoáng chốc đã được hưởng cảm xúc tiên giới một cách đủ đầy. 

CẢM THU TIỄN THU - Thơ Tản Đà. Quách Thị Hồ ngâm

"Tiết tháng bảy thu về khơi hứng cho đại thi hào Nguyễn Du viết tác phẩm bất hủ Văn tế thập loại chúng sinh. Hơn hai trăm năm sau cũng nguồn thu cảm ấy, thi sỹ Tản Đà đã nhỏ nước mắt khóc thương những kiếp đời oan trái, tài tử đa cùng, hồng nha đa truân..."(Nguyễn Đăng Mạnh)

TẢN ĐÀ MỘT LẦN ĐẾN LONG XUYÊN

Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu.

TẢN ĐÀ MỘT LẦN ĐẾN LONG XUYÊN
Tác giả: Trần Thế Kỷ

Năm Đinh Mão (1927), tờ An Nam Tạp Chí của thi sĩ Tản Đà bị thất bại, phải tạm đình bản. Đây cũng là dịp tốt để nhà thơ thực hiện chuyến thăm miền Nam theo lời mời trước đó của nhiều bạn bè thân hữu.

Tản Đà đi đến đâu được trọng vọng đến đó: “Phong lưu chẳng thiếu đâu đâu, nước non đưa đón khắp hầu gần xa”. Trong chuyến Nam du lần này, đáng nhớ nhất có lẽ chính là chuyến thăm Long Xuyên mà sau này nhà thơ có ghi lại trong bài: “THÚ ĂN CHƠI”: Long Xuyên chén mắm, Nghệ An chén cà.

ĐỀN HÙNG NẰM TRÊN ĐẤT CỦA VUA HÙNG, KHÔNG PHẢI CỦA RIÊNG PHÚ THỌ

ĐỀN HÙNG NẰM TRÊN ĐẤT CỦA VUA HÙNG, 
KHÔNG PHẢI ĐẤT CỦA LÃNH ĐẠO VÀ NHÂN DÂN TỈNH PHÚ THỌ
Bài của Nguyễn Xuân Văn

Việc tỉnh Phú Thọ quyết tâm xây dựng tượng đài HCM trong khuôn viên Đền Hùng đang khiến dư luận quan tâm và tranh luận gay gắt. Câu hỏi đặt ra là: Trách nhiệm của Bộ VHTTDL ở đâu, khi chưa có ý kiến chính thức về việc này — liệu công trình có phù hợp với Luật Di sản văn hóa hay không? và Bộ đã cho phép chưa?

Khi các nhà khoa học và người dân bày tỏ quan điểm phản biện, Báo Phú Thọ lại quy kết những ý kiến đó là “phản động, thù địch, lợi dụng không gian mạng để bóp méo chủ trương nhân văn, gây hoang mang dư luận”. Cách ứng xử này khó có thể xem là thái độ cầu thị trong một vấn đề liên quan đến di sản thiêng liêng của quốc gia.

 

ĐỌC “PHỦ VÂN CÁT - NƠI THÁNH MẪU GIÁNG SINH LẦN THỨ HAI”

Nguyễn Thanh Huy:

ĐỌC “PHỦ VÂN CÁT - NƠI THÁNH MẪU GIÁNG SINH LẦN THỨ HAI”
Chủ biên: Nguyễn Xuân Diện. Nxb Thế Giới, Hà Nội, 2024.

Cuốn sách như dẫn dụ người đọc lạc vào những khung trời tri thức. Ở đó, là những câu chuyện thần tiên li kì, nửa thực nửa hư, nửa tiên nửa tục đan xen hoà quyện; giang sơn cẩm tú, tiên cảnh bồng lai cứ hiện ra trước mắt người đọc. Nhưng đặc biệt là lời văn ý thơ tao nhã, đối đáp cao sang xuyên suốt trong những thần tích, ngọc phả. Qua đó nhiều tuyệt thi bấy lâu nay ẩn tàng được hiển lộ, người đọc đi từ ngỡ ngàng đến khâm phục trước tài hoa và trí tuệ của tiền nhân. Tiếp tục, là những tri thức dư địa chí, những tên đất tên làng, quá trình tách nhập, còn mất được kiến giải thông qua các nguồn sử liệu một cách minh xác. Điều này đòi hỏi một khả năng làm việc nghiêm cẩn và công phu của tác giả.

"TỨ CHI VĂN" - CHUYỆN RẤT ÍT NGƯỜI BIẾT

Các quan triều Nguyễn hành lễ trước Điện Thái Hòa. Ảnh: Tư liệu.
 

"TỨ CHI VĂN" - CHUYỆN RẤT  ÍT  NGƯỜI BIẾT

Nguyễn Xuân Diện

 

Phạm Hy Lượng là một danh sư đất Thăng Long. Năm 1884, ông cáo bệnh hồi hưu khi đang là quyền Tuần phủ Ninh Bình, trở về Hà Nội mở trường dạy học. Học trò của ông có nhiều người tài năng xuất chúng, như Hoàng giáp Nguyễn Thượng Hiền, Tam nguyên Vũ Phạm Hàm, Tiến sĩ Chu Mạnh Trinh.

 

Điều lạ là cả ba ông đều đỗ cùng một khoa Tiến sĩ khoa thi năm Nhâm Thìn niên hiệu Thành Thái năm thứ 4 (1892). Cao nhất là Vũ Phạm Hàm đỗ Đình nguyên Thám hoa, rồi đến Nguyễn Thượng Hiền đỗ Hoàng giáp, và Chu Mạnh Trinh đỗ Tiến sĩ. Tên của cả ba người đều được khắc trong tấm bia Đề danh Tiến sĩ khoa thi năm Nhâm Thìn niên hiệu Thành Thái năm thứ 4 (1892).

ĐỀN HÙNG - SỰ TÔN VINH VÀ GIỚI HẠN CỦA PHÁP LUẬT

ĐỀN HÙNG - SỰ TÔN VINH VÀ GIỚI HẠN CỦA PHÁP LUẬT

Bài của Nguyễn Thanh Huy

Lịch sử dân tộc đã trải qua nhiều triều đại trong suốt mấy nghìn năm dựng nước và giữ nước: từ buổi bình minh – thời Hùng Vương với nhà nước Văn Lang, đến giai đoạn Bắc thuộc, rồi bước vào thời kỳ độc lập với các triều Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần, Hồ, Lê, Tây Sơn, Nguyễn… và nay là Thời đại Hồ Chí Minh.

Nhắc lại như vậy để thấy rằng dân tộc, đất nước là trường cửu (xét trên bình diện lịch sử nhân loại), còn các triều đại, các thiết chế chỉ tồn tại trong một khoảng thời gian dài ngắn nhất định. Đó là quy luật của lịch sử – một quy luật không ai có thể chống lại.

ĐI TÌM ĐẤNG TÀI HOA CHU MẠNH TRINH

ĐI TÌM CHU MẠNH TRINH 

Mai An Nguyễn Anh Tuấn
TranNhuong.net.  Chủ nhật 7.8.2016 

Lời dẫn của Lâm Khang: Cán Thần Chu Mạnh Trinh là một đấng tài hoa. Cuộc đời ngắn ngủi của ông đã để lại cho non sông những điều kỳ thú. Về thơ là Hương Sơn phong cảnh ca, bài thơ hay nhất về Hương Tích mà đến nay chưa ai vượt qua được. Ông cũng là người vẽ kiểu Gác chuông Thiên Chùa đẹp lạ lùng. Với Hưng Yên, ông là người hưng công và thiết kế tòa phương đình của đền Đa Hòa, để lại hai chữ đại tự "Bồng Lai" đến nay vẫn còn tươi nét bút. Đương thời, Chu Mạnh Trinh được tôn vinh là một trong "TỨ CHI VĂN". Đó là: Kinh bang tế thế chi văn Nguyễn Thượng Hiền, Cử tử chi văn Vũ Phạm Hàm, Thần tiên chi văn Dương Khuê và Tài tử chi văn Chu Mạnh Trinh. Xin giới thiệu bài viết của Đạo diễn, Nhà văn Mai An Nguyễn Anh Tuấn.